Σχέδιο σε κεραμικό αγγείο που βρέθηκε στην Shahr-e Sookhteh, (τοποθεσία στο Ιράν), το 3186 π.Χ..
Σελίδες: 1, 2
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΙΝΟΥΜΕΝΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ
Στο περιεχόμενο αυτής της σελίδας θα βρείτε πληροφορίες σχετικά με τα εξής θέματα:
- Τι είναι το κινούμενο σχέδιο;
- Πότε πρωτοεμφανίστηκε;
- Η εποχή των εφευρέσεων
1. Τι είναι το κινούμενο σχέδιο;
Το κινούμενο σχέδιο (Animation), αναφέρεται στην καταγραφή οποιασδήποτε εικόνας, η οποία σταδιακά μεταβάλλεται. Πρόκειται δηλαδή, για την καταγραφή μιας σειράς, ελάχιστα διαφοροποιημένων μεταξύ τους, στατικών εικόνων, οι οποίες κυλούν, διαδέχοντας η μία την άλλη με μεγάλη ταχύτητα. Έτσι, με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται η απεικόνιση της ψευδαίσθησης της κίνησης. Πιο συγκεκριμένα, το κινούμενο σχέδιο είναι μια οπτική οφθαλμαπάτη της κίνησης, η οποία οφείλεται στην ανακάλυψη του φαινομένου του " μεταισθήματος ". Κατά τον 11ο αιώνα, διαπιστώθηκε το φαινόμενο διατήρησης της εικόνας στο ανθρώπινο μάτι επί 1/12 του δευτερολέπτου, γεγονός το οποίο έχει ως αποτέλεσμα, να προκαλείται η εντύπωση ότι η προηγούμενη εικόνα αναμειγνύεται με την επόμενη και τελικά ότι κινείται. Το φαινόμενο αυτό, ονομάστηκε "μεταίσθημα" ή "μετείκασμα". Επιπλέον, σημαντική πληροφορία είναι το ότι, 24 εικόνες απαιτούνται για την ολοκλήρωση ενός δευτερολέπτου μιας ταινίας κινουμένων σχεδίων, γεγονός που υποδηλώνει τον βαθμό δυσκολίας της δημιουργίας μιας τέτοιας ταινίας.
2. Πότε πρωτοεμφανίστηκε;
H ιδέα της απόδοσης κίνησης στο σχέδιο, προϋπήρχε της ανακάλυψης του φιλμ, των μεθόδων και των εργαλείων καταγραφής των εικόνων. Συγκεκριμένα, τα πρώτα δείγματα απόπειρας απεικόνισης της κίνησης συναντώνται ήδη από την Παλαιολιθική εποχή, δηλαδή από το 18.000 π.Χ.. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν μάλιστα ότι, οι ζωγραφιές στα σπήλαια ήταν με τέτοιον τρόπο φτιαγμένες, ώστε να "ζωντανεύουν" μπροστά στην φωτιά και πιθανόν αναφερόντουσαν στις σκιές που δημιουργούνταν. Στη συνέχεια, περίπου το 7000 π.Χ., δημιουργήθηκε στην Αρχαία Κίνα το θέατρο σκιών, που συνεπάγεται την δημιουργία των μαριονετών σκιάς και θεωρείται ως μία από τις αρχαιότερες μορφές ψυχαγωγίας και "storytelling" (διήγησης ιστοριών), το οποίο αναδείχθηκε αργότερα σε μορφή τέχνης στις Ανατολικές χώρες και ιδίως στην Ινδία.Το 1986 π.Χ., βρέθηκε μία αιγυπτιακή τοιχογραφία στον τάφο του Khnumhotep, στην οποία απεικονίζονται, με χρονική διαδοχή, νεαροί στρατιώτες εκπαιδευόμενοι στην πάλη. Φτάνοντας στο 2000 π.Χ., το κινούμενο σχέδιο εμφανίζεται στην Αρχαία Ελλάδα, πάνω σε διάφορα αντικείμενα και ειδικότερα στα αρχαία ελληνικά βάζα. Οι καλλιτέχνες ζωγράφιζαν μια εικόνα και στην συνέχεια την ξανά σχεδίαζαν περιμετρικά σε διαφορετικές στάσεις, θέλοντας να αποδώσουν κίνηση στις φιγούρες τους. Επίσης στον Ελληνικό πολιτισμό, ο Πλάτωνας αναφέρεται σε μια σκοτεινή σπηλιά, στους τοίχους της οποίας προβάλλονταν κινούμενες σκιές, πιο συγκεκριμένα η αναφορά αυτή γίνεται στην "Αλληγορία του Σπηλαίου". Πολύ αργότερα περίπου το 1510 μ.Χ., ο Leonardo da Vinci σε επτά από τα σχέδιά του, αποδίδει με τρομερά λεπτομερειακό τρόπο το πάνω μέρος του ανθρώπινου σώματος. Δηλαδή, αναπαριστούσε στα σχέδια αυτά, τους μύες του λαιμού, των ώμων, του θώρακος και των χεριών, καθώς και το πρόσωπο αλλά με λιγότερες λεπτομέρειες. Η αλληλουχία των σχεδίων παρουσίαζε την ίδια φιγούρα από διάφορες και πολλαπλές οπτικές γωνίες, γεγονός που παρέπεμπε σε κινούμενες εικόνες. Συμπερασματικά, το κινούμενο σχέδιο είναι ένα θέμα που έλκυε τον άνθρωπο ανέκαθεν και που διαρκώς αναπτύσσεται. Μάλιστα, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, έχει φτάσει στις μέρες μας να είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής και της ψυχαγωγίας μας.
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι παρόλο που, όλα τα προαναφερόμενα ιστορικά παραδείγματα προσπαθούν να πλησιάσουν την έννοια του Animation, η έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισμού, που θα έθετε τελικά τα σχέδια σε κίνηση, τα καθιστά να απέχουν πολύ από το πραγματικό Animation. Αναμφίβολα όμως, αποτέλεσαν τα πρωταρχικά και θεμελιώδη βήματα στα οποία στηρίχτηκε η μετέπειτα ανάπτυξη του.
Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε ότι παρόλο που, όλα τα προαναφερόμενα ιστορικά παραδείγματα προσπαθούν να πλησιάσουν την έννοια του Animation, η έλλειψη του κατάλληλου εξοπλισμού, που θα έθετε τελικά τα σχέδια σε κίνηση, τα καθιστά να απέχουν πολύ από το πραγματικό Animation. Αναμφίβολα όμως, αποτέλεσαν τα πρωταρχικά και θεμελιώδη βήματα στα οποία στηρίχτηκε η μετέπειτα ανάπτυξη του.
3. Η εποχή των εφευρέσεων
Πριν την έλευση του Animation ως βιομηχανία ψυχαγωγίας ευρείας κλίμακας, είχαν ανακαλυφθεί πολυάριθμες συσκευές οι οποίες είχαν κατορθώσει να παρουσιάζουν κινούμενες εικόνες. Στην πραγματικότητα όμως, όλες αυτές οι συσκευές θεωρήθηκαν παιχνίδια εξαιτίας του γεγονότος ότι στην πλειονότητά τους, δεν προβάλανε τις εικόνες και έτσι δεν μπορούσαν πολλά άτομα μαζί να παρακολουθήσουν την ίδια εικόνα. Έτσι, χρησιμοποιούνταν για να ψυχαγωγούν, να εκπλήσσουν αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις να προκαλούν τρόμο στους ανθρώπους. Πολλές από αυτές τις συσκευές συνεχίζουν να παράγονται ακόμη και σήμερα, για μαθητές και από μαθητές, οι οποίοι μαθαίνουν τις βασικές αρχές του Animation.
The magic lantern (c. 1650), "Ο μαγικός Φανός"
Αυτή η συσκευή, είναι στην ουσία ο προκάτοχος του σημερινού προβολέα εικόνων, (προτζέκτορα). Απαρτιζόταν από ένα διάφανο πίνακα λαδιού, έναν απλό φακό και από ένα κερί ή μία λάμπα λαδιού τα οποία θα λειτουργούσαν ως εξής: Σε ένα σκοτεινό περιβάλλον, οι εικόνες θα προβάλλονταν σε μία παρακείμενη, επίπεδη επιφάνεια. "Το μαγικό φανάρι", συχνά χρησιμοποιούταν για την προβολή δαιμονικών, τρομαχτικών εικόνων, με σκοπό να πείθονται οι άνθρωποι ότι βλέπουν κάτι το υπερφυσικό. Μερικές διαφάνειες της συσκευής αυτής συμπεριλάμβαναν αποσπάσματα κινούμενων εικόνων, γεγονός το οποίο κάνει την συσκευή αυτή να αποτελεί το πρώτο παράδειγμα προβολής κινουμένων σχεδίων, δηλαδή αποτελεί την πρώτη εμφάνιση του πραγματικού Animation. Η αληθινή προέλευσή της όμως, είναι σημείο αντιπαράθεσης. Παρόλα αυτά αξιοσημείωτα είναι τα ονόματα τριών ανθρώπων στους οποίους, γενικώς, αποδίδεται η εφεύρεση αυτή.
Thaumatrope (1824), "Θαυματοτρόπιο"
Το θαυματοτρόπιο είναι ουσιαστικά ένα απλό παιχνίδι, το οποίο ήταν αρκετά δημοφιλές κατά την Βικτωριανή Εποχή. Πιο συγκεκριμένα, το θαυματοτρόπιο είναι ένας μικρός κυκλικός δίσκος, σε κάθε πλευρά του οποίου απεικονίζονται δύο διαφορετικές μεταξύ τους εικόνες. Ο δίσκος αυτός είναι συνδεδεμένος με δύο κομμάτια νήματος, τα οποία είναι δεμένα περιμετρικά πάνω στην ευθεία της διαμέτρου του κύκλου. Την στιγμή που κάποιος θα στροβιλίσει τα νήματα με ταχύτητα, οι δύο ξεχωριστές εικόνες θα εμφανιστούν συνδυασμένες σε μία νέα εικόνα, στα μάτια του παρατηρητή. Το θαυματοτρόπιο επιδεικνύει το φαινόμενο του "μεταισθήματος", της ικανότητας δηλαδή του ανθρώπινου εγκεφάλου, να αντιλαμβάνεται τις εικόνες προσδίδοντάς τους μεγαλύτερη χρονική διάρκεια από την πραγματική. Η ανακάλυψη της εφεύρεσης αυτής αποδίδεται στον John Herschel, ενώ η δημοσίευσή της οφείλεται στον John A. Paris, ο οποίος χρησιμοποίησε το θαυματοτρόπιο στην προσπάθειά του να αναπαραστήσει το φαινόμενο του "μεταισθήματος" το 1824, στο κολέγιο Royal College of Physicians.
Phenakistoscope (1831), "Φενακιστοσκόπιο"
Το φενακιστοσκόπιο, είναι μία από τις πρώτες συσκευές που δημιουργήθηκαν για την αναπαραγωγή κινουμένων σχεδίων. Επινοήθηκε το 1831, ταυτοχρόνως από τον Joseph Plateau και τον Simon von Stampfer. Αποτελείται από έναν κυκλικό δίσκο πάνω στον οποίο υπάρχει μια αλληλουχία εικόνων. Οι εικόνες αυτές είναι ζωγραφισμένες στις ακτίνες του κύκλου και ομοιόμορφα κατανεμημένες γύρω από το κέντρο του. Υπάρχουν επίσης σχισμές επάνω στον δίσκο, οι οποίες βρίσκονται στις αντίστοιχες ακτίνες των σχεδίων, αλλά σε διαφορετική απόσταση από το κέντρο του δίσκου. Η συσκευή αυτή για να λειτουργήσει, πρέπει να τοποθετηθεί μπροστά από έναν καθρέπτη και να περιστραφεί. Καθώς το φενακιστοσκόπιο περιστρέφεται, ο παρατηρητής πρέπει να κοιτάζει μέσα από τις σχισμές, στην αντανάκλαση των εικόνων, η οποία γίνεται ορατή μόνο όταν οι σχισμές περνούν με ταχύτητα μπροστά από τα μάτια του παρατηρητή. Όλο αυτό συντέλεσε στην δημιουργία της οφθαλμαπάτης του Animation.
Zoetrope (180 AD; 1834), "Ζωοτρόπιο"
Πολύ πριν την εμφάνιση του κλασικού ζωοτρόπιου (1834), ένας εφευρέτης ονόματι, Ting Huan (丁緩), επινόησε μία παρόμοια συσκευή στην Κίνα περίπου το 180 μ.Χ.. Για την επίτευξη της σωστής λειτουργίας της συσκευής αυτής, έπρεπε πρώτα να δημιουργηθεί μία σειρά από ιδανικές συνθήκες. Το αποτέλεσμα της λειτουργίας της όμως δεν κατάφερε να αποδώσει το αυθεντικό Animaiton.
Την ιδέα του ζωοτροπίου είχε προτείνει, το 1834, ο William George Horner και από την δεκαετία του 1860, προωθήθηκε ως το γνωστό ζωοτρόπιο. Το ζωοτρόπιο είναι μία συσκευή η οποία βασίζεται στην ίδια αρχή με το φενακιστοσκόπιο. Πρόκειται για μία κυλινδρική περιστρεφόμενη συσκευή, στα εσωτερικά τοιχώματα της οποίας είναι τοποθετημένη περιμετρικά, μία χάρτινη ταινία, πάνω στην οποία είναι τυπωμένα πολυάριθμα σκίτσα, ελάχιστα διαφοροποιημένα μεταξύ τους (καρέ). Υπάρχουν κατακόρυφες σχισμές σε όλο το μήκος της κυλινδρικής αυτής συσκευής, μέσα από τις οποίες μπορεί ο παρατηρητής να διακρίνει τις εικόνες να κινούνται. Η κίνηση των εικόνων είναι αντίθετη από αυτήν του κυλίνδρου καθώς αυτός περιστρέφεται. Τέλος, το ζωοτρόπιο διαθέτει αρκετά πλεονεκτήματα συγκριτικά με το βασικό φενακιστοσκόπιο. Ένα από τα πιο βασικά είναι το ότι, για την σωστή λειτουργία του δεν απαιτείται η χρήση καθρέπτη και επιπλέον το κυλινδρικό του σχήμα επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα να βιώνουν την ψευδαίσθηση της κίνησης.
Την ιδέα του ζωοτροπίου είχε προτείνει, το 1834, ο William George Horner και από την δεκαετία του 1860, προωθήθηκε ως το γνωστό ζωοτρόπιο. Το ζωοτρόπιο είναι μία συσκευή η οποία βασίζεται στην ίδια αρχή με το φενακιστοσκόπιο. Πρόκειται για μία κυλινδρική περιστρεφόμενη συσκευή, στα εσωτερικά τοιχώματα της οποίας είναι τοποθετημένη περιμετρικά, μία χάρτινη ταινία, πάνω στην οποία είναι τυπωμένα πολυάριθμα σκίτσα, ελάχιστα διαφοροποιημένα μεταξύ τους (καρέ). Υπάρχουν κατακόρυφες σχισμές σε όλο το μήκος της κυλινδρικής αυτής συσκευής, μέσα από τις οποίες μπορεί ο παρατηρητής να διακρίνει τις εικόνες να κινούνται. Η κίνηση των εικόνων είναι αντίθετη από αυτήν του κυλίνδρου καθώς αυτός περιστρέφεται. Τέλος, το ζωοτρόπιο διαθέτει αρκετά πλεονεκτήματα συγκριτικά με το βασικό φενακιστοσκόπιο. Ένα από τα πιο βασικά είναι το ότι, για την σωστή λειτουργία του δεν απαιτείται η χρήση καθρέπτη και επιπλέον το κυλινδρικό του σχήμα επιτρέπει σε πολλούς ανθρώπους ταυτόχρονα να βιώνουν την ψευδαίσθηση της κίνησης.
Flip book (1868), " Φιλοσκόπιο"
Ο John Barnes Linnett το 1868, σκαρφίστηκε το πρώτο flip book το οποίο ήταν γνωστό ως kineograph. Ένα flip book, είναι απλά ένα βιβλίο που αποτελείται από εξαιρετικά εύκαμπτες και ελαστικές σελίδες, πάνω στις οποίες αναπαριστάται μία αλληλουχία σκιτσαρισμένων εικόνων, τυπωμένων στις αδέσμευτες άκρες των σελίδων. Ο παρατηρητής, λυγίζει τις σελίδες προς τα πίσω και στην συνέχεια τις ελευθερώνει μία μία απότομα και με ταχύτητα, έτσι ώστε να φανερώνεται η κάθε εικόνα και στιγμιαία να προϊδεάζει τον θεατή για την επακόλουθη, η οποία στην συνέχεια θα λειτουργήσει με ακριβώς τον ίδιο τρόπο. Το flip book λειτουργεί βασιζόμενο στην ακριβώς ίδια λογική, όπως και στην περίπτωση των προηγούμενων δύο συσκευών που αναφέραμε. Εκμεταλλεύεται δηλαδή την "αδυναμία" του ανθρώπινου ματιού, να αντιλαμβάνεται σωστά την ραγδαία εναλλαγή των εικόνων. Το πρωτότυπο και ενδιαφέρον στοιχείο που συναντάμε εδώ, είναι ο τρόπος με τον οποίο το flip book επιτυγχάνει το παραπάνω τέχνασμα. Δεν διαθέτει εγκοπές, ούτε απαιτεί την χρήση καθρέπτη, αυτό που κάνει στην πραγματικότητα, είναι να χρησιμοποιεί το γεγονός ότι το ανθρώπινο μάτι συγκεντρώνεται καλύτερα σε στατικά αντικείμενα και όχι σε κινούμενα. Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι, με το flip book υπερκεράστηκε σε σημαντικό βαθμό ένας περιορισμός που προβλημάτιζε αρκετά τους Animators, μέχρι εκείνη την στιγμή. Στις προηγούμενες συσκευές Animation, οι εικόνες έπρεπε να σχεδιάζονται σε κύκλους, γεγονός που έθετε αμέσως έναν φυσικό περιορισμό. Οι σχεδιαστές είχαν στην διάθεσή τους συγκεκριμένη διάμετρο να συμπληρώσουν κάθε φορά, με αποτέλεσμα το Animation να περιορίζεται στην έκτασή του. Αντιθέτως, το flip book εξ αιτίας της φυσικής του μορφής επέτρεψε να μεγαλώσει κατά πολύ η διάρκεια που θα μπορούσε να έχει το κινούμενο σχέδιο.
Praxinoscope (1877), "Πραξινοσκόπιο"
Η πρώτη δημόσια προβολή κινουμένων σχεδίων, πραγματοποιήθηκε στην Γαλλία από τον Charles-Émile Reynaud, έναν Γάλλο καθηγητή Φυσικής. Ο Charles-Émile Reynaud, δημιούργησε το πραξινοσκόπιο το 1877. Η πρώτη δημόσια προβολή κινουμένων σχεδίων, έλαβε χώρα στο μουσείο "Musée Grévin"στο Παρίσι, στις 28 Οκτωβρίου του 1892.
Επόμενη Σελίδα
(Η σελίδα 2 βρίσκεται υπό κατασκευή, ευχαριστούμε για την κατανόησή σας)